Αν και ως υπεραντοχή αναφέρονται συχνά σωματικές προσπάθειες κατά τη διάρκεια των οποίων  διανύονται αποστάσεις  μεγαλύτερες από κάποιες ορισμένες, ανάλογα με το άθλημα, είναι πιο ακριβές, η υπεραντοχή να προσδιορίζεται με τη διάρκεια της σωματικής προσπάθειας.

Για παράδειγμα, ενώ η παγκόσμια επίδοση του Μαραθώνιου δρόμου αγγίζει τις 2 ώρες, για πολλούς ασκούμενους η διάρκεια της αγωνιστικής προσπάθειας ξεπερνά τον διπλάσιο χρόνο και πολλές φορές μάλιστα τις 5 ώρες. Αν λάβουμε υπ όψιν ότι οι αγωνιζόμενοι αυτοί, σχεδόν πάντα έχουν πολύ  μεγαλύτερο σωματικό βάρος από τους elite δρομείς, η ενεργειακή δαπάνη  είναι και αυτή ίσως διπλάσια κατά περίπτωση.

Στους δε ορεινούς μαραθωνίους, η επίδοση είναι σχεδόν διπλάσιος χρόνος για τον ίδιο αθλητή, από αυτήν που πετυχαίνει σε ασφάλτινο μαραθώνιο. Οι δε τελευταίοι από τους αυτούς που τερματίζουν συχνά αγγίζουν χρόνους κοντά στις 10 ώρες.

Άρα, αν και η απόσταση είναι Μαραθώνια, η σωματική προσπάθεια, όπως αυτή προσδιορίζεται από τον χρόνο που διαρκεί, ανήκει σίγουρα στον χώρο της υπεραντοχής.

Έτσι με σχετική ασφάλεια θα λέγαμε ότι προσπάθειες που διαρκούν πάνω από 4 ή 6 ώρες ανήκουν τον χώρο της υπεραντοχής όπως αναφέρουν οι Scheer & Volker  (2019) ;  Zaryski MKin & Smith  (2005) και φυσικά περιλαμβάνουν και τις πολυήμερες προσπάθειες χωρίς μεγάλα διαλείμματα.

Το ζητούμενο στους αγώνες υπεραντοχής είναι να κινούμαστε μακρύτερα, γρηγορότερα, αποτελεσματικότερα.

1. Ο βασικότερος ίσως παράγοντας για την επίδοση στην υπεραντοχή είναι η  Οικονομία της κίνησης.

Η οικονομία της κίνησης (μπορεί να λέγεται δρομική οικονομία όταν αφορά δρόμους κτλ) είναι η ενεργειακή δαπάνη που απαιτείται για την πραγματοποίηση σωματικού έργου υπομέγιστης και σταθερής έντασης. Αυτονόητα, όσο καλύτερη είναι αυτή (δηλαδή όσο μικρότερη η ενεργειακή δαπάνη αυτή, τόσο το καλύτερο για τον αθλητή.

Μάλιστα οι Δρομική Οικονομία προσφέρει καλύτερη πιθανότητα πρόγνωσης της επίδοσης από ότι η VO₂max σε δρομείς με παρόμοια VO2max όπως μας καταδεικνύουν σε μια ανασκόπηση επιστημονικής βιβλιογραφίας οι (Saunders et al. , 2004).

Αυτή με την σειρά της εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες.

• Φυσιολογικοί παράγοντες
• Βιομηχανικές παράμετροι
• Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά
• Φύλο και ηλικία

Αν και η προπονητική ηλικία (πόσα χρόνια ασκείται κάποιος και ιδιαίτερα στο ίδιο άθλημα) παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη δρομική οικονομία, αυτή βελτιώνεται σημαντικά ακόμη και σε αθλητές με μεγάλη προπονητική εμπειρία. Για τη βελτίωση αυτή γίνεται χρήση και προγραμμάτων ενδυνάμωσης, δηλ δύναμης και ισχύος, επιπλέον των προγραμμάτων αντοχής. Επίσης, πλειομετρικές προπονήσεις. Η ενσωμάτωση αυτών των προπονήσεων στον σχεδιασμό γίνεται για να βελτιωθεί η μυϊκή συναρμογή και η συνεργασία αγωνιστών – ανταγωνιστών μυών, η μυϊκή σκληρότητα, όπου αυτή παίζει ρόλο και η εγκάρσια διατομή των μυϊκών ινών.

Ο μικρότερος διασκελισμός με παράλληλη μικρή αύξηση της συχνότητας βηματισμού, μας δείχνουν οι εμβιομηχανικές αναλύσεις, ότι μειώνει την ενεργειακή δαπάνη. Αυτό συμβαίνει διότι μειώνονται : η κατακόρυφη ταλάντωση του κέντρου βάρους, η πλάγια μετακίνηση και οι οριζόντιες δυνάμεις, οι αντίθετες προς τη φορά μετακίνησης. Το λεγόμενο «φρενάρισμα» (breaking forces) που συμβαίνει με υπέρμετρο heel striking (προσγείωση του πέλματος στη φτέρνα με υπερβολική προβολή του ποδιού).

Η Ενεργειακή Οικονομία Κίνησης (θα χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα τη Δρομική Οικονομία) μας επιτρέπει τη μικρότερη κατανάλωση ενέργειας στην ίδια ταχύτητα, ή με την ίδια κατανάλωση μπορούμε να κινούμαστε με γρηγορότερους ρυθμούς.

Έτσι, μπορεί να έχουμε δύο άτομα με την ίδια Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου – VO2max τα οποία να έχουν διαφορετική Μέγιστη Αερόβια Ταχύτητα – vVO2max.

2. Υδροτροφοδοσία είναι ο δεύτερος παράγοντας, που είναι άμεσα συνδεδεμένος με το ενεργειακό ισοζύγιο.

Η απώλεια υγρών και η εξάντληση σε έναν βαθμό των ενεργειακών υποστρωμάτων (σε αυτήν την περίπτωση του μυϊκού και ηπατικού γλυκογόνου) και των ηλεκτρολυτών, είναι αναγκαίο να αναπληρώνεται, έτσι ώστε να συνεχίζεται απρόσκοπτα η προσπάθεια του αθλητή Hoffman et al. ( 2018).

Η επαρκής υδροτροφοδοσία οφείλει να προλαμβάνει καταστάσεις που θα μειώσουν τη σωματική απόδοση / επίδοση και θα διακινδυνεύσουν την υγεία του αθλητή.

• Αφυδάτωση : Ελέγχεται εύκολα σχετικά παρατηρώντας το χρώμα και την ποσότητα των ούρων.
• Ανεπαρκής αναπλήρωση ηλεκτρολυτών: Ναυτία, γαστρεντερικές διαταραχές, ως και υπονατριαιμία (ανάλογα τον βαθμό, ενδέχεται να καταστεί πολύ επικίνδυνη για την υγεία του αθλητή) μπορεί να οδηγήσει και σε υπογλυκαιμία.
• Υπογλυκαιμία: Εξάντληση, ζάλη, πνευματική σύγχυση.
• Ραβδομυόλυση: Καταστροφή μυϊκών πρωτεϊνών με ενδεχόμενη και μεγάλη νεφρική επιβάρυνση.

Ο συνδυασμός πολλών από τους ανωτέρω παράγοντες μπορεί να καταστήσει την προσπάθεια πολύ επισφαλή για την υγεία του αθλητή. Γι αυτόν τον λόγο κρίνεται απολύτως απαραίτητη η κατάρτιση ενός επιστημονικού πλάνου υδροτροφοδοσίας με βάση τις ιδιαιτερότητες του αθλητή και του αγώνα που θα συμμετάσχει. Πλάνο που θα είναι ευέλικτο σε τροποποιήσεις εξ αιτίας της πιθανής μεταβολής των περιβαλλοντικών συνθηκών που με τη σειρά τους την επηρεάζουν.

3. Αυτές καθ’ αυτές οι σωματικές ικανότητες. Η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO₂max), η μέγιστη αερόβια ταχύτητα (vVO₂max – η ταχύτητα που κινείται κανείς με τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου), τα «υψηλά κατώφλια». Δηλαδή οι ρυθμοί – ισχύς που κινείται ο αθλητής στα αναπνευστικά ή και γαλακτικά κατώφλια. Συγκεκριμένα σε ποιο ποσοστό της VO₂max, vVO₂max, της μέγιστης καρδιακής συχνότητας κτλ. Βρίσκονται τα κατώφλια αυτά.

Αναφορικά στον ρόλο που διαδραματίζει η κάθε μία από αυτές τις φυσικές ικανότητες θα επεκταθούμε σε άλλο άρθρο

4. Ειδικές προσεγγίσεις για ειδικές αγωνιστικές και μη συνθήκες 

– Θερμοεγκλιματισμός : αναφορικά σε αγωνιστική προσπάθεια με έκθεση σε ακραία υψηλές συνθήκες θερμοκρασίας. Έχει ως αποτελέσματα :

• Μείωση της καρδιακής συχνότητας και επαναφοράς της σε αυτήν των φυσιολογικών συνθηκών θερμοκρασίας
• Αύξηση του όγκου πλάσματος από +3% ως +27%
• Μείωση της θερμοκρασίας του ορθού
• Μείωση στην υποκειμενική αντίληψη της καταπόνησης
• Μείωση συγκέντρωσης Na και Cl στον ιδρώτα
• Μείωση συγκέντρωσης Na και Cl στους νεφρούς
• Αύξηση εφίδρωσης

Armstrong & Dziados (1986)

Επειδή οι θετικές προσαρμογές του οργανισμού μπορούν και συμβαίνουν σε σύντομα χρονικά διαστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε συνήθεις αγωνιστικές συνθήκες . Το ίδιο συμβαίνει και με τις προσαρμογές υψομέτρου.

– Εγκλιματισμός σε συνθήκες υψομέτρου : Διάφορα πρωτόκολλα έχουν χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιούνται. Αύξηση του όγκου και του αριθμού των ερυθρών είναι η κύρια προσαρμογή που μπορεί να έχει θετική επίδραση στην αγωνιστική απόδοση σε μεγάλο υψόμετρο, αλλά και σε υψόμετρο στην επιφάνεια της θάλασσας. Επίσης αύξηση και στην  ποσότητα μυοσφαιρίνης . Έχουμε δηλαδή βελτίωση του συστήματος πρόσληψης, μεταφοράς, αλλά και κατανάλωσης του οξυγόνου. Όμοια πολλές άλλες ευεργετικές προσαρμογές αναφορικά στην απόδοση υπεραντοχής. Στο νευρικό, ενδοκρινικό και άλλα συστήματα του οργανισμού που προσαρμόζονται επίσης

Το πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται στην σύγχρονη εποχή είναι πλέον το live high – train low,  ενώ έχει εγκαταλειφθεί ως πρακτική το live low- train high. Ενώ τo live high – train high έχει περισσότερους περιορισμούς αναφορικά στις προσαρμογές του οργανισμού.

Όλοι οι ανωτέρω παράγοντες είναι θέμα ενός εκτεταμένου άρθρου ο καθένας από αυτούς  ξεχωριστά.

Hoffman M. , Stellingwerffd T. , Costa R. (2018). Considerations for ultra-endurance activities: part 2 – hydration. RESEARCH IN SPORTS MEDICINE https://doi.org/10.1080/15438627.2018.1502189

Saunders P,  Pyne D,  Telford R. , Hawley J. (2004). Factors Affecting Running Economy in Trained Distance Runners. Sports Medicine 2004; 34 (7): 465-485 REVIEW ARTICLE 0112-1642/04/0007-0465/$31.00/0

Scheer, & Volker MD (2019) Participation Trends of Ultra Endurance Events. Sports Medicine and Arthroscopy Review: March 2019 – Volume 27 – Issue 1 – p 3-7

Zaryski MKin & Smith  (2005) Training principles and issues for ultra-endurance athletes. Current Sports Medicine Reports volume 4, pages165–170 (2005)